ఆముక్త మాల్యద: మాల దాసరి కథ - 4

గత సంవత్సరం కార్తీకమాసంలో తెలుగు బ్లాగ్లోకంలోకి అడుగుపెట్టాను. పరమేశ్వర ప్రీత్యర్ధంగా ధూర్జటి కవి శ్రీకాళహస్తి మాహాత్మ్యము నుండి నత్కీరోపాఖ్యానము చెప్పాను ఈ బ్లాగులో. కార్తీకం ముగిసిన వెంటనే ధనుర్మాసము విష్ణుదేవునికి ప్రీతికరమైన పుణ్యకాలమని సందర్భోచితంగా శ్రీకృష్ణదేవరాయల ఆముక్తమాల్యద నించి మంగళ కైశికి కథ మొదలు పెట్టాను. మూడు విడతలు బాగానే సాగింది. ఇంతలో మాతృదేశ ప్రయాణం, తిరిగి వచ్చాక ఇతర బ్లాగుల సృష్టి, ఇక పూర్తిగా తెలుగు బ్లాగుల వెల్లువలో కొట్టుకు పోయి ఈ బ్లాగుని కొంత నిర్లక్ష్యం చేశాను. ఎప్పటి కప్పుడు గుర్తుకి రావడం, ఏదో గిలికేసినట్టు రాసి పడేసే వ్యవహారం కాక పోవడంతో అప్పటికి వాయదా వెయ్యడం .. అలా జరిగిపోతూ వస్తోంది. చూస్తూ చూస్తూ ఉండగానే మళ్ళీ ధనుర్మాసం వచ్చేసింది. ఈ ధనుర్మాసం ముగిసేలోగా ఈ కథని పూర్తి చేస్తానని ప్రతిన బూని రాయలవారి నారికేళ పాకాన్ని నాతోబాటు ఆస్వాదించేందుకు మిమ్మల్నందర్నీ ఆహ్వానిస్తున్నాను.


కథా ప్రారంభం
మంగళ కైశికి ఒకటి
మంగళ కైశికి రెండు
మంగళ కైశికి మూడు


తే. అనిన దేహార్పణము నొల్ల కార్తి బలుకు
కృపణత కత డభిప్రాయ మెద్ది యనిన
నిత్తు దను వంట యను కంప యే మదాత్మ
కసటు బాపుటయే యనుకంప గాక.
As the demon pitifully declined to consume him thus, Dasari demanded to know his intentions. What does he want, then? To which the demon replied - it is not good on your part to offer your body as food to me. You can show true compassion by destroying my demon form.

How is the demon form to be destroyed?
He further adds, "The Lord Himself is very compassionate and has pardoned sinners worse than me. You, His devotee, surely can do this much for me. After all, isn't helping a fellow being as good as worshipping Him? Before this curse overtook me, I was a learned Brahmin of the name Soma Sarma who got this horrible form due to just one bad deed. You can restore me to my original form by donating the fruits (puNya phalamu) of just one day's devotional singing. By doing this good deed, the good furtune of saving the distressed will surely come to you in this life itself."

To which, the Dasari laughed in derision and replied

క. ఇటువంటివి యిటకెక్కుడు
నిట దిగుడువి యొంద నెన్ని యే నిదియును నొ
క్కటి యొకనాటిద కా దొక
త్రుటి గీత ఫలంబు నొసగుదునె యిమ్మెయికిన్?

"I have been born in many lives, taking different forms, some bigger than this and some lesser than this. This form, this body, is only one among many such. Do you think I am stupid enough to give up the fruits of one day's singing for the sake of this body? I shall not give up even a moment's worth!"

I have commented earlier on the conversational style of Rayalu's poetry, especially his dialogs and the punch he packs into them. This is one more in the same vein.

సీ. దిక్పాలతను వెత్తి తిరిపెంపు దను దోన యెన్ని మార్లెత్త మీయేను నీవు?
మాతంగ తనువెత్తి మశకంపు దను దోన యెన్ని మార్లెత్త మీయేను నీవు?
కేసరి తనువెత్తి కీటంపు దను దోన యెన్ని మార్లెత్త మీయేను నీవు?
ధరణీశు తనువెత్తి దాస్యంపు దను దోన యెన్ని మార్లెత్త మీయేను నీవు?

తే. సోమయాజుల మెన్ని మార్ల్గాము శ్వపచ
ఖగ కులుల మెన్ని మారులు గాము పాము
గాములమ యెన్ని మారులు గాము వెండి
కంస రిపుభక్తుల మొకండె కాము గాని.

"How many times were we, this you and I, born in one life as powerful beings like the Dikpalakas and then immediately as beggars in another? (తోన = soon after, immediately)
Born as an elephant in one life, and then as a mosquito
Born as a lion and then as an insect
Born in one life as a king and in the next one as a slave?

How many times were we born as learned brahmins (సోమయాజి = a brahmin who performed a yajna), dog-eaters (శ్వపచ = యెరుకల వాడు) and then as birds as well as snakes and petty demons (గాము = పిశాచము). Due to our (mis)fortune, the only birth we could not take is as devotees of Vishnu, Kamsa's foe."

The implication is that if we had been Vishnu devotees in any birth, then there will be no more births - that's straight salvation. This is vyatirEka alaMkAraM, that is conclusion by negation.

Dasari expounds futher:

ఆ. ఊతనీరు చెలది నేత మూ టాయిటి
దూది యెండపసుపు తొర్రియక్క
రంబు మేను దీని రహి బుణ్యమమ్ముట
కప్పురంబు వెట్టి యుప్పు గొనుట

ఊత = a woven bamboo basket used in fishing
చెలది = spider

"This body is so ephemeral and unreal ..like water held in a woven bamboo basket, like a packet made of spider's web, like the cotton balls dried in summer, like the sundried turmeric, like the word spoken by a toothless mouth. To sell one's good fortune for the enhancement of a thing like this is like bartering valuable camphor for worthless salt!"

To which the Demon replied:

క. సంగీత ఫలంబున గో
సంగీ సగమైన దయపొసగ నీవే మీన్
మ్రింగిన గ్రుక్క న్వారిధి
కిం గొరతయె కొదయె విష్ణు కీర్తన కనినన్

"Oh Dasari! Won't you, in your compassion, donate at least half of today's singing? If a fish swallows a small amount of water, does the sea lose anything? Your devotional singing similarly is limitless"

To which, the Dasari replied:

శా. ఏలా నొంచె దదేయ మిట్లడిగి యెంతే బాస మేనంబలం
బో లీలావటు గీత కీర్తన ఫలంబో నీయెడ న్మున్ను పా
తాళ ప్రశ్నలు మాని మేంగొనుము బేతాళఛ్ఛలోక్తిన్ రుషం
దూలింపందలతేని పుట్టు మరి నూతుల్ద్రవ్వ బేతాళముల్
"Oh demon! Why do you pain me thus by keep on asking for that which can not be given? Tell me what was my promise to you earlier - was it my body or the fruits of my devotional singing? First, stop your demonic ranting and eat my body. Because, if you don't, if you keep persisting on digging like this, other demons will pop up and eat me!"

బావిని త్రవ్వబోగా భూతము బయలుదేరెనని సామెత.

It is an idiom that when one went on digging in the well, a demon popped up. Rayalu weaves this cleverly into Dasari's speech to chide the demon to stop his unreasonable demand.

Rayalu follows this speech poem with a long prose section (vacanamu) that is resplendant with thrilling word play and packed with Vaishnavaite lore and sacred practices. Some examples ..

అతండ నిజఛ్ఛాత్ర సత్రంబునకు బ్రత్యహంబును గలంబునమూల్యంబొల్లక ..
గుహా కంఠ నృకంఠీరవంబు
కుసుంభాంబరాంభఃకుండిక
ఇవ్విరూప విగ్రహం బనుగ్రహంబున
ఇత్తెరంగు ఎరుంగక .. ఇత్యాది.

The Demon recites the greatness of Vaishnavite sages over the eons, praising their compassion for their fellow beings, how selflessly they came forward to the rescue of sinners around them, how generously they shared their devotion of the Lord without any miserliness, and says at the end: "You too are a descendant of that glorious tradition. If not half, if not a quarter, give me the least of the least .. give me the fruit of just the last song you sang for the Lord! That is enough for me. Have pity on me!"

Saying this, the demon fell to the ground in front of Dasari's feet and would not get up. Dasari's heart melted with highest compassion and he consented.

(to be continued)